Ο ζωγράφος Μιχαήλ Δαμασκηνός

prevnext

Χάνδακας, γένν. 1530-35, †1592/93.

Ο Μιχαήλ Δαμασκηνός είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες καλλιτέχνες της μεταβυζαντινής ζωγραφικής. Γεννήθηκε γύρω στα 1530/1535 στον Χάνδακα. Μαθήτευσε μάλλον σε εργαστήριο του περιβάλλοντος του Θεοφάνη Στρελίτζα-Μπαθά, με τον οποίο η τέχνη του παρουσιάζει συγγένεια. Υποθέτουμε ότι παρήγαγε τα πρώτα ώριμα έργα του γύρω στα 1555-1565. Γύρω στα 1567 ταξίδεψε στη Βενετία (όπως και ο συντοπίτης του Δομήνικος Θεοτοκόπουλος), στα χρόνια ακμής λαμπρών βενετών ζωγράφων (Τισιανός, Πάολο Βερονέζε, Τιντορέττο). Το 1569 μετακινήθηκε για τρία χρόνια στη Μεσσήνη της Σικελίας, όπου άφησε αξιοσημείωτο έργο. Επέστρεψε στη Βενετία το 1574 και μέχρι το 1583 εργάστηκε για την Ελληνορθόδοξη Αδελφότητα της Βενετίας. Φιλοτέχνησε εικόνες για τον ορθόδοξο ναό του Αγίου Γεωργίου, πολλές από τις οποίες βρίσκονται στο ιερό και το τέμπλο μέχρι σήμερα. Συγκέντρωνε σχέδια φημισμένων ζωγράφων, όπως του μανιεριστή Παρμιτζιανίνο, μέρος των οποίων πούλησε στο γνωστό γλύπτη Αλεσσάντρο Βιττόρια το 1581, ενώ είχε επαφές με το ζωγράφο Γιάκοπο Πάλμα το Νεότερο και πιθανόν με το εργαστήριο του Τιντορέττο. Επέστρεψε στο Χάνδακα το 1583, όπου συνέχισε την επαγγελματική του δραστηριότητα, περιβαλλόμενος από κύρος και αποκαλούμενος «διδάσκαλος». Χρησιμοποιούσε ως εργαστήριο το γυναικωνίτη της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου Μουγληνού. Προσείλκυσε μεγάλες παραγγελίες και δημιούργησε μερικά από τα σημαντικότερα έργα του, που σήμερα βρίσκονται στο Ηράκλειο και την Κέρκυρα.
Οι τελευταίες αναφορές στη δράση του είναι το 1591, οπότε δέχθηκε παραγγελία για δύο μεγάλους πίνακες σε καθολικούς ναούς του Χάνδακα και ζωγράφισε την εικόνα της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου, που βρίσκεται στο Μουσείο της Αγίας Αικατερίνης. Απεβίωσε πιθανότατα το 1592, θύμα ίσως της φοβερής επιδημίας πανώλης των χρόνων εκείνων. Μετά τον θάνατό του τα σχέδιά του λόγω της φήμης του έγιναν ανάρπαστα.


* Από το κείμενο της Μ. Κωνσταντουδάκη-Κιτρομηλίδου με τίτλο «Μιχαήλ Δαμασκηνός του Γεωργίου», στον Κατάλογο του Μουσείου της Αγίας Αικατερίνης, Ηράκλειο 2014.

Το έργο του Μιχαήλ Δαμασκηνού